منطق ارسطو ارگانون

بسیاری از ما با واژه «ارگان» آشنا هستیم. واژه‌ای که به معنی سازمان، شرکت و هر سازو برگی است که دارای یک نظم و قاعده مشخص است. ارگانون ارسطو نیز به همین دلیل نامش از ارگان می‌‌آید. ارگان در زبان یونانی یعنی «ابزار» یا «وسیله». این واژه که در طول تاریخ تغییراتی نیز داشته است برای اولین و بزرگترین کتاب نوشته شده درباره «منطق» به کارر فته است. ارگانون ارسطو در زمان روم باستان توسط شاگردان وی جمع‌آوری شد. ارسطو در عظیم‌ترین اثر منطقی خود بنیاد مفهوم مقولات را گذاشت. مقولات ارسطو شامل ده مفهوم است که به ترتیب عبارتند از: جوهر، کمیت، کیفیت، نسبت، مکان، زمان، وضع، داشتن، فعل، انفعال. در مقدمه کتاب مقدمه کمبریج بر ارسطو آمده است که دربارهٔ مقولاتِ ارسطو «احتمالا بیشتر از همهٔ دیگر مفاهیم ارسطویی در طول تاریخ بحث شده‌است.» همین امر ارگانون را تبدیل به مهم‌ترین اثر ارسطو و از مهم‌ترین آثار تاریخ فلسفه می‌کند. ارگانون ارسطو نه تنها در تاریخ فلسفه غرب، بلکه در شرق نیز اثرات بسیاری بر فلاسفه اسلامی گذاشت. ابن سینا را می‌توان یکی از این فلاسفه دانست که در کتاب منطق شفا در هفت مقاله به بررسی مقولات ارسطو پرداخته است. فارابی نیز از فلاسفه اسلامی بوده است که که در بحث وجود و متافیزیک بسیار از ارسطو تاثیر پذیرفته است. همانطور که می‌دانیم فلسفه یونانی از اروپا تا شرق آسیا را درگیر خودش کرد؛ یک بار با حمله اسکندر و بار دیگر با گسترش اسلام. ارگانون ارسطو یکی از همین آثار مهم فلسفه یونان است که در کنار جمهور افلاطون و آثار فلوطین شاخه‌های مختلف اندیشه در شرق و به ویژه فلسفه اسلامی پدید آورد. خواندن ارگانون ارسطو هرچند از دشواری‌های متنی فارغ نیست، اما فهم و درک مطالب آن گام مهمی در فهم کل تاریخ فلسفه و دین در شرق و غرب را به ارمغان می‌آورد.