«بینایی» نوشته ژوزه ساراماگو، نویسنده پرتغالی و برنده جایزه نوبل، رمانی سیاسی و فلسفی است که در سال ۲۰۰۴ منتشر شد و ادامه‌ای غیرمستقیم برای رمان «کوری» او محسوب می‌شود. داستان در شهری بی‌نام رخ می‌دهد، جایی که چهار سال پس از اپیدمی کوری مرموز در «کوری»، انتخابات محلی برگزار می‌شود. اما در روز انتخابات، اکثریت مردم رأی سفید می‌دهند، عملی که دولت آن را نشانه‌ای از نافرمانی مدنی و تهدیدی برای نظم اجتماعی می‌بیند. این رأی سفید، که نه به نفع هیچ حزب یا نامزدی است، به بحرانی سیاسی تبدیل می‌شود و دولت را به وحشت می‌اندازد.
ساراماگو با نثری شاعرانه و طنزی گزنده، به بررسی ماهیت قدرت، دموکراسی و نقش فرد در جامعه می‌پردازد. دولت، که از این اعتراض خاموش به ستوه آمده، حالت فوق‌العاده اعلام می‌کند و پایتخت را محاصره می‌کند، اما مردم همچنان به رأی سفید ادامه می‌دهند. داستان به تدریج به سمت شخصیتی از رمان «کوری» سوق پیدا می‌کند: زنی که در زمان اپیدمی کوری بینایی خود را حفظ کرده بود. دولت او را به عنوان محرک احتمالی این شورش خاموش متهم می‌کند و تلاش می‌کند با سرکوب و نظارت، کنترل را بازگرداند. رمان به موضوعاتی چون آزادی فردی، مقاومت در برابر استبداد و شکنندگی دموکراسی‌های ظاهری می‌پردازد. ساراماگو نشان می‌دهد که چگونه قدرت، در مواجهه با نافرمانی غیرخشونت‌آمیز، به ابزارهای سرکوب‌گرایانه متوسل می‌شود و چگونه مردم می‌توانند با اتحاد و انتخاب‌های ساده، نظام‌های اقتدارگرا را به چالش بکشند.
نکات مهم و برجسته:
• نقد سیاسی: رمان به شکلی عمیق به نقد سوءاستفاده از قدرت و شکنندگی دموکراسی می‌پردازد.
• مقاومت غیرخشونت‌آمیز: رأی سفید نمادی از قدرت مردم در برابر استبداد بدون توسل به خشونت است.
• سبک روایی منحصربه‌فرد: نثر ساراماگو، با جملات بلند و بدون علائم نگارشی متعارف، خواننده را در جریانی فلسفی غرق می‌کند.
گروه سنی هدف:این کتاب برای بزرگسالان (بالای ۱۸ سال) مناسب است. مضامین پیچیده سیاسی، فلسفی و نثر سنگین آن برای خوانندگان بالغی که به ادبیات تأمل‌برانگیز و نقد اجتماعی علاقه‌مندند، جذاب است.
کتاب‌های مشابه از نظر محتوا:
1. «کوری» اثر ژوزه ساراماگو: رمانی که پیش‌درآمد «بینایی» است و به فروپاشی اجتماعی می‌پردازد.
2. «پاییز پدرسالار» اثر گابریل گارسیا مارکز: داستانی درباره دیکتاتوری و قدرت.
3. «1984» اثر جورج اورول: رمانی با تمرکز بر نظارت دولتی و سرکوب آزادی‌ها.
نکات مفید مطالعه:
• درک زمینه سیاسی: شناخت مفاهیم دموکراسی و استبداد به فهم بهتر داستان کمک می‌کند.
• تأمل در نقش فرد: کتاب خواننده را به بررسی تأثیر انتخاب‌های فردی در جامعه دعوت می‌کند.
• توجه به سبک نگارش: نثر خاص ساراماگو نیازمند صبر و تمرکز است، اما عمق داستان را غنی‌تر می‌کند.
جمع‌بندی:«بینایی» اثری قدرتمند و تأمل‌برانگیز است که با نگاهی فلسفی و سیاسی، قدرت مردم در برابر استبداد را به تصویر می‌کشد. این رمان برای خوانندگانی که به ادبیات سیاسی و داستان‌هایی با عمق اجتماعی علاقه‌مندند، تجربه‌ای غنی و چالش‌برانگیز ارائه می‌دهد.