«در ستایش مرگ» با عنوان اصلی Death with Interruptions، رمانی فلسفی و خیالی از ژوزه ساراماگو، نویسنده پرتغالی برنده جایزه نوبل ادبیات ۱۹۹۸، است که در سال ۲۰۰۵ منتشر شد. داستان در کشوری بی‌نام آغاز می‌شود، جایی که از اولین روز سال نو، مرگ ناگهان دست از کار می‌کشد و هیچ‌کس نمی‌میرد. این رخداد، که در ابتدا به نظر تحقق آرزوی دیرینه بشر برای زندگی جاودانه می‌آید، شادی و پایکوبی به دنبال دارد. اما این شادی زودگذر است و به‌زودی پیامدهای این وضعیت نمایان می‌شود: بیمارستان‌ها از بیماران در حال احتضار پر می‌شوند، خانه‌های سالمندان نمی‌توانند از پس مراقبت از سالخوردگان برآیند، شرکت‌های بیمه و مراسم تدفین ورشکست می‌شوند، و حتی مافیای جدیدی شکل می‌گیرد که افراد را برای مرگ به کشورهای همسایه منتقل می‌کند. ساراماگو با طنزی تلخ، نشان می‌دهد که زندگی ابدی، برخلاف تصور، می‌تواند به کابوسی اجتماعی و اخلاقی بدل شود.
پس از چند ماه، مرگ تصمیم می‌گیرد به کار خود بازگردد، اما این بار با روشی جدید: او نامه‌های بنفش‌رنگی برای افراد می‌فرستد تا زمان مرگشان را اعلام کند. این تغییر، بار دیگر جامعه را درگیر چالش‌هایی تازه می‌کند، از جمله ترس و اضطراب ناشی از آگاهی از مرگ قریب‌الوقوع. داستان در بخش دوم به رابطه‌ای غیرمنتظره میان مرگ، که در قالب زنی بدخلق اما کنجکاو ظاهر می‌شود، و یک نوازنده ویولن‌سل می‌پردازد. این نوازنده، که نامه مرگش بارها برگشت می‌خورد، مرگ را به چالش می‌کشد. مرگ، در تلاش برای درک این ناکامی، به شکل انسانی به او نزدیک می‌شود و در این مسیر، برای اولین بار، عشق و احساسات انسانی را تجربه می‌کند. رمان با پایانی باز و تأمل‌برانگیز به اتمام می‌رسد، جایی که مرگ، تحت تأثیر این تجربه، بار دیگر در کار خود وقفه ایجاد می‌کند.
ایده اصلی کتاب، کاوش در ماهیت مرگ، معنای زندگی، و تأثیر آن‌ها بر جامعه و فرد است. ساراماگو با نثری سیال و بدون رعایت سخت‌گیرانه علائم نگارشی، فضایی آخرالزمانی خلق می‌کند که هم فلسفی و هم طنزآمیز است.
گروه سنی مناسب:
این کتاب به دلیل مضامین فلسفی پیچیده، طنز تلخ، و سبک نثر سنگین، برای بزرگسالان و خوانندگان بالای ۱۸ سال مناسب‌تر است. محتوای تأمل‌برانگیز و گاه تاریک آن ممکن است برای خوانندگان جوان‌تر چالش‌برانگیز باشد، اما برای علاقه‌مندان به ادبیات فلسفی و رئالیسم جادویی اثری جذاب خواهد بود.
کتاب‌های مشابه از نظر محتوا:
1. «کوری» نوشته ژوزه ساراماگو: این رمان نیز با فضایی آخرالزمانی و کاوش در رفتار انسانی در شرایط غیرعادی، شباهت‌هایی با «در ستایش مرگ» دارد.
2. «مرگ ایوان ایلیچ» نوشته لئو تولستوی: این اثر به تأمل در معنای مرگ و زندگی از منظر فردی می‌پردازد.
3. «ماشین زمان» نوشته اچ. جی. ولز: این رمان نیز با نگاهی خیالی به مفاهیم زندگی و مرگ، شباهت‌هایی به سبک ساراماگو دارد.
نکات مفید مطالعه:
• درک زمینه فلسفی: برای لذت بردن از کتاب، بهتر است با ذهن باز به پرسش‌های فلسفی درباره مرگ و زندگی نزدیک شوید.
• توجه به طنز: طنز تلخ ساراماگو کلید فهم نقد اجتماعی اوست؛ به کنایه‌ها و طعنه‌های او دقت کنید.
• مطالعه آرام: نثر سیال و طولانی ساراماگو نیازمند خوانشی متمرکز است تا ظرافت‌های روایت را از دست ندهید.