کتاب «قیدار» نوشته رضا امیرخانی، رمانی است جذاب و پرماجرا که در سال ۱۳۹۰ منتشر شد و با نثری روان و قدرتمند، خواننده را به دل تاریخ و فرهنگ ایران می‌برد. داستان در دهه‌های ۲۰ و ۳۰ شمسی جریان دارد و حول زندگی قیدار، مردی با مرام و جوانمرد، می‌گردد که در دنیای پرآشوب آن روزگار، گاراژی بزرگ را اداره می‌کند. او با کامیون‌ها و راننده‌هایش، نه‌تنها کسب‌وکاری موفق دارد، بلکه پناهگاهی برای آدم‌های گرفتار و نیازمند ساخته است. قیدار، نمادی از مردانگی و معرفت سنتی ایرانی است که در عین سادگی، پیچیدگی‌های اخلاقی و انسانی را به نمایش می‌گذارد.
یکی از ایده‌های اصلی کتاب، تقابل میان ارزش‌های سنتی و تغییرات دنیای مدرن است. قیدار، با وجود ثروت و قدرت، زندگی‌اش را بر پایه اصول اخلاقی بنا کرده؛ او به فقرا کمک می‌کند، از ناموس مردم حراست می‌کند و در برابر زورگویان می‌ایستد. اما ورود آدم‌هایی مثل شازده، که نماینده‌ای از نسل جدید و سودجوست، این تعادل را به چالش می‌کشد. داستان با ماجرای عشق قیدار به گیسو، دختری از خانواده‌ای فقیر، رنگ‌وبوی عاطفی می‌گیرد. این عشق، که با موانع اجتماعی و خانوادگی همراه است، نشان می‌دهد که حتی مردی به استواری قیدار هم در برابر احساساتش شکننده می‌شود.
نکته برجسته کتاب، شخصیت‌پردازی عمیق و فضاسازی زنده آن است. امیرخانی با توصیف‌های دقیق، از کوچه‌های خاکی تهران قدیم تا صدای موتور کامیون‌ها، خواننده را به آن دوران می‌برد. قیدار، با همه بزرگی‌اش، آدمی معمولی است که اشتباه می‌کند، غصه می‌خورد و گاهی در تصمیم‌گیری مردد می‌شود. این انسانی بودن او، داستان را از یک افسانه پهلوانی به روایتی واقعی و ملموس تبدیل می‌کند. همچنین، زبان طنزآمیز و بازیگوش نویسنده، به‌ویژه در دیالوگ‌ها، به متن گرما و جذابیت می‌بخشد.
کتاب درباره مفهوم «مرام» هم حرف‌های زیادی دارد. قیدار معتقد است که مردانگی نه در زور بازوست و نه در ثروت، بلکه در پایبندی به اصول و حمایت از ضعیفان است. این نگاه، در لحظه‌هایی مثل وقتی که او دارایی‌اش را برای نجات یک راننده گرفتار می‌بخشد، به اوج خود می‌رسد. پایان داستان، با انتخابی غیرمنتظره از سوی قیدار، خواننده را به تأمل درباره معنای واقعی فداکاری و زندگی وا می‌دارد.
این کتاب بیشتر برای افراد در سنین ۱۸ تا ۴۵ سال مناسب است؛ کسانی که به داستان‌های تاریخی و اخلاقی با چاشنی نوستالژی علاقه دارند. با این حال، نوجوانان بالای ۱۵ سال که به دنبال قصه‌های پرماجرا هستند و بزرگسالان بالای ۵۰ سال که خاطرات گذشته را زنده می‌کنند، نیز می‌توانند از آن لذت ببرند.
از نظر محتوای مشابه، سه کتاب نزدیک به «قیدار» عبارتند از: «من او» نوشته خود رضا امیرخانی، که عشق و اخلاق را در بستر تاریخ روایت می‌کند؛ «کلیدر» اثر محمود دولت‌آبادی، که به زندگی روستایی و مرام پهلوانی می‌پردازد؛ و «سمفونی مردگان»از عباس معروفی، که روابط انسانی و تقابل نسل‌ها را بررسی می‌کند.
برای مطالعه مؤثر این کتاب، پیشنهاد می‌شود آن را با تمرکز و در زمانی آرام بخوانید تا طعم نثر و جزئیاتش را بچشید. فکر کردن به ارزش‌هایی مثل معرفت و جوانمردی در زندگی خودتان، و حتی یادداشت‌برداری از دیالوگ‌های به‌یادماندنی، به درک عمیق‌تر کمک می‌کند. «قیدار» نه‌فقط یک داستان، بلکه سفری است به دل فرهنگ و انسانیت ایرانی.