مراقبت و تنبیه تولد زندان

میشل فوکو را بدون شک باید یکی از تاثیرگذارترین فیلسوفان قرن بیستم و کتاب مراقبت و تنبیه را نقطه عطفی در شکل‌گیری اندیشه او دانست. قدرت دائما دغدغه فوکو بوده است و سازوکار انضباطی که قدرت اعمال می‌کند مسئله‌ای است که فوکو در مراقبت و تنبیه مورد بررسی قرار می‌دهد. فوکو در این کتاب گذار قدرت از شیوه‌های انضباطی ماقبل مدرنی که مبتنی بر شکنجه و خشونت آشکار علیه مجرم بود به اعمال قدرت به شکل انضباطی و «روانی» را تشریح می‌کند. به تعبیری در گذشته پادشاه و قدرت پادشاه در روشنایی بود و مردم در تاریکی به سر می‌بردند. اما در قدرت به شکل مدرن این پادشاه است که به تاریکی می‌رود و مردم در روشنایی تحت انضباط، کنترل و نظارت او قرار دارند. پادشاه مدرن دیگر نیازی ندارد تا با شکنجه در میان عموم و اعدام در میدان‌ها دست به اعمال «آشکار» قدرتش بزند. بلکه به تاریکی می‌رود و مدرسه‌ها، زندان‌ها، محیط‌های آموزشی رسانه‌ای و غیررسانه‌ای را در دست می‌گیرد تا نورافکنش را بر جامعه بتاباند و همه‌چیز تحت مراقبت و تنبیه او قرار داشته باشد. مردم دیگر در تاریکی رشد نمی‌کنند تا تبدیل به تهدیدی برای قدرت شوند که مجبور باشد با اعمال خشونت جلوی آنها را بگیرد. بلکه مردم تحت نورافکن‌های مدرسه، رسانه، زندان، کلیسا و سایر سازوکارهای قدرت به گونه‌ای رشد می‌کنند که احساس ترسی دائمی از تنبیه را با خود حمل کنند و هرگز برای قدرت تبدیل به تهدید نشوند. فوکو تفاوت زندان در گذشته با زندان مدرن را در این می‌بیند که زندان‌های سنتی به شکل «سیاه‌چال» و زیرزمین طراحی می‌شدند احساس زندانی بودن را به فرد منتقل می‌کردند، و از طرفی زندانی در زیر زمین و دور از چشم قدرت می‌توانست نقشه فرارش را بچیند. اما در زندان مدرن در وهله اول هیچکس احساس زندانی بودن نمی‌کند، همه با این تصور که آزاد هستند دائما تحت نظر نورافکن‌های درخشان قدرت تمام اعمال‌شان تحت مراقبت و تنبیه قرار می‌گیرد. مراقبت و تنبیه کتابی است که با مثال‌هایی از گذشته مسائلی را مطرح می‌کند که می‌تواند در زمانه‌ شبکه اینترنت و دسترسی دائم به اخبار از طریق شبکه‌های اجتماعی، مفید واقع شود.