رمان «شهری بر لبه آسمان» (The Architect’s Apprentice) اثر الیف شافاک، نویسنده ترک‌تبار، که در سال 2013 منتشر شد، داستانی تاریخی و پرماجرا است که در قرن شانزدهم امپراتوری عثمانی روایت می‌شود. این اثر، که با ترجمه رضا اسکندری‌آذر در ایران منتشر شده، با ترکیبی از تاریخ، عرفان و عشق، خواننده را به استانبول رنگارنگ و پرجنب‌وجوش آن دوره می‌برد. شافاک، که به خاطر رمان «ملت عشق» در ایران شهرت دارد، در این کتاب نیز با زبانی شاعرانه و شخصیت‌پردازی قوی، داستانی خلق کرده که هم ماجراجویانه و هم تأمل‌برانگیز است.
داستان حول محور جهان، پسری 12 ساله از هندوستان، می‌چرخد که به عنوان رام‌کننده فیلی به نام چوتا به دربار سلطان سلیمان باشکوه در استانبول می‌رسد. جهان، که در ظاهر پسری ساده اما در باطن سارقی زیرک است، با ورود به کاخ با دنیایی از دسیسه، قدرت و هنر مواجه می‌شود. او به زودی شاگرد معمار بزرگ، خواجه سینان، می‌شود که مسئول ساخت بناهایی باشکوه مانند مسجد سلیمانیه است. رابطه جهان با سینان، که به‌تدریج به دوستی و شاگردی عمیقی تبدیل می‌شود، محور اصلی داستان است. جهان همچنین عاشق میهریماه، دختر سلطان، می‌شود، عشقی ممنوعه که زندگی‌اش را پیچیده‌تر می‌کند.
رمان با روایتی چندلایه، زندگی شخصیت‌های تاریخی مانند سینان و سلطان سلیمان را با شخصیت‌های خیالی چون جهان و چوتا درهم می‌آمیزد. شافاک از طریق داستان جهان، به کاوش در موضوعاتی چون هنر، خلاقیت، قدرت و هویت می‌پردازد. حوادث عجیب در کاخ، از آتش‌سوزی‌ها تا دسیسه‌های سیاسی، جهان را به ماجراهایی خطرناک می‌کشاند. او در عین حال با فرهنگ‌ها و مذاهب گوناگون، از یهودیان تا مسیحیان و مسلمانان، مواجه می‌شود و این تنوع، به داستان عمق و رنگ می‌بخشد.
ایده اصلی رمان، کاوش در رابطه انسان با هنر و خدا، و تأثیر خلاقیت بر زندگی است. شافاک نشان می‌دهد که چگونه بناها، مانند انسان‌ها، داستان‌هایی برای گفتن دارند و چگونه عشق و جاه‌طلبی می‌توانند مسیر زندگی را تغییر دهند. رمان همچنین به نقد قدرت و فساد در دربار عثمانی می‌پردازد و تضادهای فرهنگی را برجسته می‌کند.
گروه سنی هدف: این رمان برای بزرگسالان و نوجوانان بالای 16 سال مناسب است. مضامین تاریخی، عاشقانه و فلسفی آن برای خوانندگان علاقه‌مند به ادبیات چندفرهنگی و داستان‌های تاریخی جذاب است، اما پیچیدگی‌های روایی ممکن است برای خوانندگان جوان‌تر چالش‌برانگیز باشد.
کتاب‌های مشابه:
1. «من و استادم» اثر الیف شافاک: رمانی تاریخی با محوریت جهان و سینان.
2. «نام گل سرخ» اثر اومبرتو اکو: داستانی تاریخی و معمایی با عمق فلسفی.
3. «صد سال تنهایی» اثر گابریل گارسیا مارکز: رمانی در سبک رئالیسم جادویی با تمرکز بر تاریخ و فرهنگ.
نکات مفید مطالعه:
• توجه به زمینه تاریخی: شناخت امپراتوری عثمانی و نقش سینان به درک بهتر داستان کمک می‌کند.
• تحلیل شخصیت‌ها: به روابط جهان با سینان و میهریماه دقت کنید تا لایه‌های عاطفی داستان را درک کنید.
• خواندن با صبر: به دلیل سبک شاعرانه و روایت غیرخطی، مطالعه آرام و متمرکز توصیه می‌شود.
«شهری بر لبه آسمان» با ترکیبی از تاریخ، عرفان و ماجرا، خواننده را به سفری در قلب استانبول عثمانی می‌برد و تأملی عمیق در معنای خلاقیت و عشق ارائه می‌دهد.