کتاب «آبشوران» نوشته‌ی علی‌اشرف درویشیان، مثل یک پنجره‌ی کوچک اما عمیق به زندگی مردمانی است که در محله‌ای فقیرنشین در کرمانشاه روزگار می‌گذرانند. این اثر، که در سال 1353 منتشر شد، مجموعه‌ای از دوازده داستان کوتاه به‌هم‌پیوسته است که از زبان اشرف، پسری از یک خانواده‌ی کارگری، روایت می‌شود. آبشوران، نام محله‌ای است که گویی خودش یکی از شخصیت‌های داستان است؛ جایی که سیل‌ها هر سال دیوارهایش را خط می‌اندازند و فقر، مثل سایه‌ای سنگین، روی زندگی آدم‌هایش افتاده. درویشیان با قلمی ساده و بی‌پیرایه، زندگی روزمره‌ی این مردم را چنان به تصویر می‌کشد که انگار خودت کنارشان نشسته‌ای، نان خشک‌شان را می‌جوی و به صدای گریه‌ها و خنده‌هایشان گوش می‌دهی.
ایده‌ی اصلی کتاب، روایت زندگی از چشم کسانی است که در حاشیه‌اند؛ آدم‌هایی که نه صدایشان شنیده می‌شود و نه رنج‌شان دیده. داستان‌ها پر از لحظه‌های تلخ و شیرین‌اند: از شیطنت‌های کودکانه‌ی اشرف و برادرهایش در کوچه‌های گلی، تا روزهایی که بابا با دست‌های خالی از کار برمی‌گردد و مادر با یک کاسه آب‌ترخینه، شکم بچه‌ها را ساکت می‌کند. درویشیان فقط فقر را نشان نمی‌دهد، بلکه به لایه‌های عمیق‌تر آن سرک می‌کشد؛ به جهل، خرافات و امیدهای کوچک که مثل شمع در باد می‌لرزند. مثلاً در داستان «حمام»، شستن بدن بابا با کیسه‌ای کهنه، هم یک کار روزمره است و هم نمادی از تلاش برای پاک کردن سختی‌های زندگی. یا در «بیالون»، صاحبخانه‌ای که از گریه‌ی مستأجرها خوشش می‌آید، تصویری از بی‌رحمی جامعه‌ای است که فقیر را ضعیف‌تر می‌خواهد.
یکی از نکات برجسته‌ی کتاب، واقع‌گرایی بی‌رحمانه و در عین حال شاعرانه‌ی آن است. درویشیان با توصیف‌هایی مثل بوی کاه گِل خیس یا صدای غازها کنار آبشوران، فضایی می‌سازد که انگار می‌توانی لمسش کنی. او از زاویه‌ی دید یک کودک روایت می‌کند، اما این سادگی، عمق درد بزرگ‌ترها را پنهان نمی‌کند. داستان‌ها به هم وصل‌اند، مثل تکه‌های یک زندگی که هر کدام گوشه‌ای از رنج و مقاومت را نشان می‌دهند. پایان هر داستان، نه یک نتیجه‌گیری، بلکه یک نفس عمیق است؛ انگار خواننده را دعوت می‌کند که خودش فکر کند و حس کند.
این کتاب بیشتر برای بزرگسالان 20 تا 50 ساله مناسب است؛ کسانی که یا خودشان روزگاری شبیه به آبشوران را دیده‌اند، یا دلشان می‌خواهد ریشه‌های زندگی آدم‌های ساده را بشناسند. اما نوجوانان بالای 15 سال هم، اگر به داستان‌های واقعی و پراحساس علاقه داشته باشند، می‌توانند با آن ارتباط بگیرند. زبان روان و صمیمی کتاب، آن را برای هر کسی که دنبال تأمل در زندگی است، خواندنی می‌کند.
کتاب‌هایی مثل «همسایه‌ها» از احمد محمود، که زندگی فرودستان را نشان می‌دهد، «شوهر آهو خانم» نوشته‌ی علی‌محمد افغانی، که به مشکلات اجتماعی می‌پردازد، و «ماهی سیاه کوچولو» از صمد بهرنگی، که با نگاهی کودکانه به مبارزه می‌نگرد، از نظر محتوا به «آبشوران» نزدیک‌اند.
برای مطالعه‌ی جذاب تربهتراست کتاب را در سکوت بخوانید، مثل وقتی که داری به قصه‌ی یک دوست قدیمی گوش می‌دهی. یک دفترچه کنار دست‌تان بگذارید و حس‌هایی که زنده می‌شوند را یادداشت کنید. هر داستان را جداگانه بخوانید و بین‌شان فاصله بگذارید تا طعم‌شان در ذهن‌تان بماند. این کتاب را با عجله نخوانید؛ مثل یک چای تلخ است که باید آرام‌آرام بنوشید تا گرمایش را حس کنید. «آبشوران» به شما یاد می‌دهد که زندگی، حتی در سخت‌ترین لحظه‌ها، هنوز تکه‌هایی از زیبایی و انسانیت دارد که ارزش دیدن دارند.