رمان «چشم گربه» (Cat’s Eye)، نوشته مارگارت اتوود، نویسنده برجسته کانادایی، در سال 1988 منتشر شد و یکی از آثار شاخص اوست که با نثری روان و عمیق به کاوش در مفاهیم هویت، گذشته و روابط انسانی می‌پردازد. داستان زندگی الین ریزلی، نقاش میانسالی را روایت می‌کند که برای نمایش آثارش به زادگاهش، تورنتو، بازمی‌گردد. این بازگشت، او را به سفری در خاطرات کودکی و جوانی‌اش می‌کشاند، جایی که زخم‌های گذشته و روابط پیچیده‌اش با زنان دیگر، به‌ویژه دوست دوران کودکی‌اش، کوردلیا، دوباره زنده می‌شوند.
داستان به‌صورت غیرخطی و با رفت‌وآمد میان حال و گذشته روایت می‌شود. الین، که در کودکی همراه خانواده‌اش زندگی‌ای غیرمتعارف داشته و در طبیعت و اردوگاه‌ها بزرگ شده، با ورود به مدرسه با دنیای خشن دوستی‌های دخترانه مواجه می‌شود. کوردلیا، دختری کاریزماتیک اما سرکوبگر، همراه با دو دوست دیگر، الین را تحت فشار روانی و آزارهای ظریف قرار می‌دهد. این آزارها، که در ظاهر بازی‌های کودکانه‌اند، تأثیر عمیقی بر روان الین می‌گذارند و هویت او را شکل می‌دهند. عنوان «چشم گربه» به تیله‌ای شیشه‌ای اشاره دارد که الین در کودکی آن را گنجی گران‌بها می‌دانست و نمادی از نگاه تیزبین او به گذشته و تلاشش برای درک خود است. در بزرگسالی، الین از طریق نقاشی‌هایش، که پر از تصاویر سورئال و نمادین‌اند، با گذشته‌اش روبه‌رو می‌شود و سعی می‌کند زخم‌هایش را التیام بخشد.
مضامین اصلی رمان شامل هویت زنانه، تأثیرات کودکی بر بزرگسالی، دوستی‌های سمی و قدرت هنر در بازسازی گذشته است. اتوود با ظرافت، پویایی‌های قدرت در روابط زنان و تأثیر فرهنگ مردسالار بر آن‌ها را بررسی می‌کند. داستان همچنین نقدی است بر جامعه دهه‌های 1940 و 1950 کانادا، با تأکید بر نقش‌های جنسیتی و فشارهای اجتماعی. نثر اتوود، که ترکیبی از طنز تلخ و توصیفات شاعرانه است، خواننده را به عمق روان الین می‌برد.
گروه سنی مناسب: این رمان به دلیل مضامین روان‌شناختی پیچیده، اشاره به آزار عاطفی و سبک روایی چندلایه، برای بزرگسالان (بالای 18 سال) و خوانندگانی که به ادبیات فمینیستی و داستان‌های روان‌شناختی علاقه‌مندند مناسب است. خوانندگان جوان‌تر ممکن است با فضای سنگین و ارجاعات تاریخی داستان چالش داشته باشند.
کتاب‌های مشابه از نظر محتوا:
1.«سرگذشت ندیمه» اثر مارگارت اتوود: کاوشی در نقش‌های جنسیتی و قدرت در جامعه‌ای خیالی.
2.«نام من لوسی بارتون» اثر الیزابت استراوت: روایتی از روابط پیچیده و تأثیر گذشته بر هویت.
3.«جنس ضعیف» اثر اوریانا فالاچی: بررسی زندگی زنان در فرهنگ‌های مختلف با نگاهی فمینیستی.
نکات مفید مطالعه:
- توجه به زمینه تاریخی: مطالعه درباره کانادا در دهه‌های 1940 و 1950 به درک فضای داستان کمک می‌کند.
- تمرکز بر نمادها: تیله «چشم گربه» و نقاشی‌های الین کلید فهم مضامین‌اند؛ به آن‌ها دقت کنید.
- خوانش با تأمل: رفت‌وآمدهای زمانی نیاز به توجه به جزئیات دارد؛ آهسته بخوانید.
- تأمل در روابط زنانه: به پویایی‌های دوستی الین و کوردلیا توجه کنید تا لایه‌های فمینیستی داستان را کشف کنید.