رمان «اسکندر» (با عنوان دیگر «شرافت» یا «مادرم دو بار مرد») نوشته الیف شافاک، نویسنده برجسته ترک‌تبار، در سال 2011 منتشر شد و در سال 2013 جایزه ادبیات داستانی زنان را دریافت کرد. این اثر، داستانی عمیق و چندلایه درباره مهاجرت، تناقض‌های فرهنگی، و پیامدهای فرهنگ مردسالاری است که زندگی خانواده‌ای ترک را از فلات مرکزی ترکیه تا لندن دنبال می‌کند. داستان با محوریت پمبه، مادری 33 ساله، و پسرش اسکندر روایت می‌شود که در هاکنی لندن به دلیل مسائل ناموسی به فاجعه‌ای غم‌انگیز کشیده می‌شود.
داستان با مهاجرت پمبه و همسرش آدم از روستایی در ترکیه به لندن آغاز می‌شود. آن‌ها در تلاش‌اند میان پایبندی به سنت‌های شرقی و سازگاری با فرهنگ مدرن غربی تعادل برقرار کنند. پمبه، زنی با روحیه‌ای حساس، و آدم، مردی گرفتار سنت‌ها، با چالش‌های زندگی در محیطی غریب مواجه می‌شوند. جمیله، خواهر دوقلوی پمبه، در روستا مانده و به عنوان ماما فعالیت می‌کند، اما زندگی پمبه در لندن با ورود الیاس، مردی که به او دل می‌بندد، پیچیده‌تر می‌شود. اسکندر، پسر ارشد خانواده، که در فرهنگ مردسالارانه تربیت شده، خود را مسئول حفظ «شرافت» خانواده می‌بیند. این احساس وظیفه، او را به تصمیمی هولناک سوق می‌دهد که محور اصلی داستان است.
ایده اصلی رمان، کاوش در تأثیر فرهنگ مردسالاری، مفهوم ناموس، و تنش‌های میان سنت و مدرنیته است. شافاک با ظرافت، تضادهای فرهنگی مهاجران ترک در لندن را به تصویر می‌کشد و نشان می‌دهد که چگونه باورهای ریشه‌دار می‌توانند به خشونت منجر شوند. او همچنین به مسائل نژادپرستی در جامعه بریتانیا و تأثیر آن بر هویت مهاجران می‌پردازد. سبک روایی شافاک، با رفت‌وآمد میان گذشته و حال و دیدگاه‌های مختلف شخصیت‌ها، لایه‌های عمیقی به داستان می‌افزاید.
گروه سنی هدف: این رمان به دلیل مضامین سنگین مانند خشونت، قتل ناموسی، و نقد اجتماعی، برای بزرگسالان (18 سال به بالا) مناسب است. محتوای احساسی و پیچیده آن ممکن است برای خوانندگان جوان‌تر نامناسب باشد، اما برای علاقه‌مندان به داستان‌های اجتماعی و روان‌شناختی جذاب است.
کتاب‌های مشابه:
1. «سه دختر حوا» اثر الیف شافاک: کاوشی در هویت زنان و تنش‌های فرهنگی در بستر استانبول و آکسفورد.
2. «حرام‌زاده استانبول» اثر الیف شافاک: داستانی درباره هویت، خانواده، و تاریخ ترکیه.
3. «بیگانه» اثر آلبر کامو: رمانی فلسفی درباره انزوا و قضاوت‌های اجتماعی.
نکات مفید مطالعه:
• توجه به دیدگاه‌های چندگانه: روایت از زوایای مختلف شخصیت‌ها ارائه می‌شود؛ به تغییرات زمانی و راوی‌ها دقت کنید.
• تحلیل نقد اجتماعی: به نقد شافاک بر فرهنگ مردسالاری و نژادپرستی توجه کنید تا پیام‌های عمیق داستان را درک کنید.
• خواندن با تأمل: به دلیل محتوای احساسی و سنگین، مطالعه آرام و یادداشت‌برداری به فهم بهتر کمک می‌کند.
این رمان، با روایتی تأثیرگذار، خواننده را به تأمل در مفاهیم شرافت، عشق، و هویت در جهانی پر از تضاد دعوت می‌کند.