رمان «دریاس و جسدها» اثر بختیار علی، نویسنده برجسته کرد عراقی، که در سال 1398 با ترجمه مریوان حلبچه‌ای توسط نشر ثالث منتشر شد، روایتی عمیق و تأمل‌برانگیز از مردمانی در آستانه انقلاب است. داستان در شهری نامعلوم جریان دارد که می‌تواند نمادی از هر نقطه‌ای در جهان سوم باشد. این اثر، که به مفاهیم مرگ، جاودانگی، و تاریخ می‌پردازد، خواننده را به اندیشیدن درباره حقیقت، فاجعه، و نقش جمعی در برابر ستم دعوت می‌کند.
داستان با مراسم خاکسپاری ژنرالی برجسته آغاز می‌شود، ژنرالی که برای بار دوم به خاک سپرده می‌شود. این مراسم، اهمیت «جسدها» را در عنوان کتاب برجسته می‌کند؛ جسدهایی که به گفته نویسنده، تنها حقیقت منجمد تاریخ‌اند. بختیار علی از قول والتر بنیامین می‌نویسد: «اگر دشمن پیروز شود، حتی مرده‌ها هم از دستش رهایی نمی‌یابند.» داستان حول دو برادر دوقلو، الیاس و دریاس، می‌چرخد. الیاس، شخصیتی اجتماعی و آرایشگر، در چایخانه شهر با مردم معاشرت می‌کند، اما دریاس، برادر منزوی و متفاوت او، به جمع‌آوری و نگهداری جسدها در پارکی متروکه مشغول است. این عمل دریاس، برخلاف بزرگداشت‌های سیاسی، تلاشی برای حفظ حقیقت فاجعه‌های تاریخی است.
رمان به فساد گسترده، نارضایتی عمومی، و انتظار مردم برای ظهور منجی می‌پردازد. اما بختیار علی نقد تندی به انفعال جمعی وارد می‌کند: مردمی که از وضعیت وخیم آگاه‌اند، اما به جای تغییر، منتظر ناجی می‌مانند و در پرستش او غرق می‌شوند. ورود شخصیت ژنرال اشک‌زاد و کشف کتابی مرموز توسط دریاس، که از «ارشد صاحب» به جا مانده، نقطه عطفی در داستان است. این کتاب، دریاس را به تأمل در مفاهیمی چون حقیقت، توهم، و انقلاب وا می‌دارد. رمان با زبانی شاعرانه و گاه اساطیری، به بررسی مرز باریک میان قربانی و جلاد، و تحریف تاریخ توسط قدرت‌های پیروز می‌پردازد.
ایده اصلی کتاب، دعوت به اندیشیدن درباره مرگ و جاودانگی در بستر سیاست و تاریخ است. بختیار علی نشان می‌دهد که چگونه قدرت، تاریخ را به نفع خود بازنویسی می‌کند و جسدها را از نماد فاجعه به نماد شکوه تبدیل می‌کند. رمان همچنین به نقد فرهنگ انفعال و نیاز به قهرمان‌سازی می‌پردازد.
گروه سنی هدف: این کتاب به دلیل مضامین فلسفی، سیاسی، و گاه سنگین، برای بزرگسالان (18 سال به بالا) مناسب است. خوانندگان علاقه‌مند به ادبیات سیاسی و اگزیستانسیال از آن لذت خواهند برد، اما محتوای پیچیده آن ممکن است برای نوجوانان سنگین باشد.
کتاب‌های مشابه:
1. «آخرین انار دنیا» اثر بختیار علی: رمانی با سبک رئالیسم جادویی درباره تاریخ و هویت کردها.
2. «بیگانه» اثر آلبر کامو: داستانی اگزیستانسیال درباره بیگانگی و معنای زندگی.
3. «1984» اثر جورج اورول: رمانی سیاسی درباره تحریف حقیقت توسط قدرت.
نکات مفید مطالعه:
• توجه به نمادها: به نقش جسدها و کتاب ارشد صاحب به عنوان نمادهای حقیقت و آگاهی دقت کنید.
• تحلیل زمینه تاریخی: شناخت تاریخ کردستان و جهان سوم به درک بهتر نقدهای اجتماعی کمک می‌کند.
• خواندن با تأمل: به دلیل زبان شاعرانه و مفاهیم عمیق، مطالعه آرام و یادداشت‌برداری توصیه می‌شود.
این رمان، با روایتی غنی و تأمل‌برانگیز، خواننده را به بازاندیشی در تاریخ و مسئولیت جمعی دعوت می‌کند.