کتاب «بیگانه» نوشته‌ی آلبرکامو، یکی ازشاهکارهای ادبیات اگزیستانسیالیستی است که در سال ۱۹۴۲ منتشر شد. این رمان کوتاه اما عمیق، داستان زندگی مردی به نام «مورسو» را روایت می‌کند، شخصیتی که به‌ظاهر ساده و بی‌تفاوت به نظرمی‌رسد، اما درلایه‌های زیرین، پرسش‌های بزرگی درباره‌ی معنای زندگی، مرگ و هویت انسانی مطرح می‌کند. داستان درالجزایر، تحت استعمار فرانسه، رخ می‌دهد و با زبانی صریح و بی‌پیرایه، خواننده را به سفری درونی و فلسفی دعوت می‌کند.
ماجرا از مرگ مادر مورسو آغاز می‌شود. او در مراسم خاکسپاری مادرش هیچ احساسی از غم یا اندوه نشان نمی‌دهد و این بی‌تفاوتی، پایه‌ای برای شخصیت‌پردازی او می‌شود. مورسو نه از مرگ مادرش متأثر می‌شود و نه به رسوم اجتماعی اهمیت می‌دهد. پس از این واقعه، او به زندگی روزمره‌اش بازمی‌گردد، با زنی به نام ماری آشنا می‌شود و رابطه‌ای بدون تعهد عاطفی عمیق با او برقرار می‌کند. همچنین با همسایه‌ای به نام ریمون دوست می‌شود که شخصیتی خشن و پرحاشیه دارد. این دوستی، مورسو را به‌طور ناخواسته وارد ماجرایی می‌کند که زندگی‌اش را تغییر می‌دهد.
نقطه‌ی عطف داستان زمانی است که مورسو در یک روز گرم و آفتابی، در ساحل با مردی عرب روبه‌رو می‌شود. تحت تأثیر گرمای طاقت‌فرسا و بدون انگیزه‌ی مشخص، او با شلیک گلوله این مرد را می‌کشد. این قتل، نه از روی خشم یا نفرت، بلکه به شکلی بی‌معنا و اتفاقی رخ می‌دهد. در دادگاه، مورسو به جای دفاع از خود یا نشان دادن پشیمانی، با صداقتی عجیب و غریب به بی‌تفاوتی‌اش اعتراف می‌کند. اما آنچه او را محکوم می‌کند، نه فقط قتل، بلکه رفتار غیرعادی و بی‌احساسی‌اش در برابر مرگ مادر و زندگی است. جامعه‌ای که او را قضاوت می‌کند، بیشتر از جرمش، از ناسازگاری‌اش با هنجارهای اجتماعی متنفر است. در نهایت، مورسو به اعدام محکوم می‌شود و در زندان، با آرامشی عجیب به مرگ می‌اندیشد و به این نتیجه می‌رسد که زندگی، در ذات خود، پوچ و بی‌معناست.
ایده‌ی اصلی کتاب، مفهوم پوچی (Absurdity) است که یکی از ستون‌های فلسفه‌ی اگزیستانسیالیسم کامو به شمار می‌رود. مورسو نماد انسانی است که با جهانی بی‌منطق و بی‌معنا روبه‌رو می‌شود و به جای فرار یا تسلیم، آن را می‌پذیرد. این بی‌تفاوتی، نه از سر ضعف، بلکه از سر آگاهی است. کامو در این اثر، خواننده را وادار می‌کند که به ارزش‌های اجتماعی، اخلاقی و حتی وجودی خود شک کند و بپرسد: آیا زندگی واقعاً معنایی دارد یا ما فقط به دنبال توجیه آن هستیم؟
این کتاب بیشتر برای بزرگسالان، به‌ویژه افراد بالای 3۰ سال که تجربه‌ی کافی از زندگی دارند و می‌توانند به پرسش‌های عمیق فلسفی بیندیشند، مناسب است. خواندن «بیگانه» برای نوجوانان ممکن است سنگین یا گیج‌کننده باشد، و توصیه نمی شود، زیرا درک مفاهیم پوچی و بی‌معنایی نیازمند بلوغ فکری است.
از کتاب‌های مشابه می‌توان به «تهوع» نوشته‌ی ژان‌پل سارتر، «محاکمه» از فرانتس کافکا و «یادداشت‌های زیرزمینی» اثر فئودور داستایفسکی اشاره کرد. هر سه اثر به موضوعاتی چون بیگانگی، پوچی و تقابل انسان با جامعه می‌پردازند.
مطالعه‌ی «بیگانه» فوایدی دارد: نخست، ذهن را به چالش می‌کشد تا از روزمرگی فاصله بگیرد و به معنای عمیق‌تر زندگی فکر کند. دوم، به خواننده کمک می‌کند تا احساسات و هنجارهای تحمیلی جامعه را بازبینی کند. سوم، با زبان ساده اما پرمغز خود، قدرت ادبیات در بیان مفاهیم پیچیده را نشان می‌دهد. این کتاب، تجربه‌ای است برای آنان که جرأت روبه‌رو شدن با پرسش‌های بی‌پاسخ را دارند.